KALE GİBİ...

Nasıl bir bilinçtir ki ufacıktan başlarız kaleler, kuleler yapmaya. Yastıklardan, kutulardan kaleler, kumdan, taştan kuleler...

Kale gibi annelerimiz, babalarımız, yakınlarımız, dostlarımız ve  Kaleyi içinden fethetmek gibi deyimimiz, Kaleden Kaleye şahin uçurarak haberleşmelerimiz var.

Kale hep güç, güven ve koruma duygusu verir bize. Korunma amaçlı yapılmış, içinde yaşayanların güvendiği çok sağlam yapılar olduğunu biliriz. Genellikle ulaşılması güç, savunulması kolay, görebileceği en uzak yerlere tepeden bakan, içinde su kuyuları, gizli geçitleri olan, kuleleri ve mazgallarıyla güvenli sığınaklar.Ankara Kalesi'nin Bent Deresi'ne, Osmancık Kalesi'nin Kızılırmak'a, Ünye Kalesi'nin Karadeniz'e ulaşan gizli geçitleri, tüm kalelerde haberci yollamak, erzak sağlamak için pek çok geçit olduğu söyleniyor.

Sarp kayaların kaleleri,

Hendekler artık çiçek bahçesi,

Mazgallar, surlar  gönderi alanı...

Şaşırtmacalı yollar... Fotoğraf Barselona Kalesinden, benzeri Ani'de.

Konumu ve yapısıyla şahane Buda Kalesi

Tarihin en başında insan önce evini bahçe duvarıyla, sonra şehrini surlarla çevirmiş. O zamanki savaş usulleri ve silahları gereği Kaleler inşa etmiş. En gösterişli kaleler Ortaçağ'da. Antik Çağ'dan kalıntısı olan da var, Roma, Bizans, Ceneviz, Urartu, Hellenistik Dönem, Haçlı Seferleri zamanında yapılanlar, Asurlular, Hititler, Kilikya Krallığı zamanında yapılanlar da. Ve ne şanslıyız ki ülkemizde hepsinin örnekleri var. Kimisi bütün heybetiyle ayakta, kimisi direnmekte, kimisi de yok oldu, olacak 87 kale var çoğunu bildiğiniz.

Ani Antik Kentinin surları...Ayrıntılı okumak isterseniz yazı blogda.

Arapça Kal'a ''Hisar, Kale, Müstahkem(sağlam, dayanıklı) yer anlamında kullanılmış, biz Kale demişiz. Avrupa Castle, Citadel, Forteresse demiş .Aralarında farklılıklar olsa da bu isimlerle anılıyorlar.

Kalelerin içinde, yönetim birimleri, resmi kişiler ve askerler, dışında yani şehrin etrafını saran dış duvarların iç kısmında halk yaşar, surların dışında kalan yerlere de varoş denirmiş.

Görüldüğü üzere Ankara Kalesi... Bent Deresine çıkan dehlizleri bulundu mu acaba?

Guinnes Rekorlar Kitabına göre;

Malbork Kalesi, Polonya; yüzey alanı itibariyle dünyanın en büyük kalesi.

Aleppo Citadel, Suriye'nin Halep şehrinde dünyanın en eski ve en büyük kalelerinden  biliniyor.

Prag Kalesi, Çekya; zaman içinde genişletilmiş en büyük kale.

Windsor Kalesi, Londra, İngiltere; Dünyada özel oturuma izin verilmiş ve tarihin en uzun süreli içinde insan yaşayan kalesi.

Kisimul Kalesi, İskoçya; Avrupa'nın en eski kalesi(1039)

Toledo'nun sağlam surlarında giriş kapılarından biri.

Alkazar üçüncü asırda Roma sarayı olarak inşa edilmiş, kale değil ama kale gibi. Zaten Toledo Orta Çağ'ın yapısal olarak tüm özelliklerini korumuş. Okumak isterseniz Toledo, İSPANYA

Bratislava Kalesi, Tuna'nın kıyısıdan tüm haşmetiyle bakıyor. Bkz. Bratislava

Masal şatoları var bir de renleri ve yapılarıyla içimizi ısıtan . Sintra'da Mağribi Kalesi var ama Pena Sarayı daha gündemde. Bkz. Sintra

Demiştik ya doksana yakın kalemiz var kimisi kıyıda kimisi tepede. Hepsi çok değerli ama Kilitbahir ve Çimentepe Kalelerinin  önemi çok büyük. Evliya Çelebi söylemine göre İstanbul'un fethinden önce, 1452 yılında bazılarına göre de fetihten sonra 1462-63 yıllarında Fatih Sultan Mehmet tarafından boğaz geçişini kontrol etmek amacıyla, boğazın en dar yerine yaptırılmış. O zamanlar Cenevizlileri, Venediklileri geçirmeyen kaleler, ÇANAKKALE SAVAŞLARI'nın da güç kaleleri.

Kilitbahir yani denizin kilidi üst görünüşü yoncaya benziyor. Vakur, zarif, yumuşak bir görüntüsünün altında geçit vermeyen bir güç var.

Hisarlarımız var İstanbul Boğazı'mızın bekçileri Anadolu Hisarı (1395) ve Rumeli Hisarı(1452).

Zilkale; Rize, Çamlıhemşin'de sarp kayaların üzerinde 13. yüzyılda o bölgede yaşayan Kommenoslar tarafından yapılmış, Tarihi İpek Yolu üzerinde. 

Diyarbakır Kalesinin surları Çin Seddi ve İstanbul Surlarından sonra dünyanın en uzun, en geniş en eski ve en sağlam ikinci yapısıdır. Yetmişbeş'ten fazla olduğu söylenen burçlarından günümüze üzerlerindeki  kabartma ve kitabeleriyle dünya tarihi için önemli altı burç kalmış. M.S 4. yüzyıla tarihlenen yapı, ekolojik Hevsel Bahçeleriyle birlikte Dünya Mirasları Listesine alınmış.

Hoşap Kalesi,Van; Urartu eseri M.Ö 825

Uçhisar kalesi, Nevşehir; Kapadokya'nın tepe noktası, en büyük peri bacası ve iki bin yıllık gökdelen.

Bodrum Kalesi, Muğla; yapımında dünyanın yedi harikasından biri sayılan '' Mausoleion'' (Halikarnas Mozolesi)'un taşları kullanılmış. İçinde bulunan Sualtı Arkeoloji Müzesi dünyanın sayılı müzelerinden.

Bozcaada Kalesi en iyi korunmuş kalemiz(1455)

 

Kız Kalesi, Mersin; Kıyıya yakın, 15 bin metrekarelik bir ada üzerine 1199 yılında  yapılmış.

Tokat Kalesini bilir misiniz? Romanya Prensi ve Eflak Voyvodası 3. Vlad Dracul namı diğer Kont Drakula 15. yüzyılda 4 yıl boyunca burada sürgün yaşadığı ileri sürülüyor.

Masalsı kaleler, koruyucu kaleler, ürkütücü kaleler...

Yüzyıllara meydan okumuş, tarihin tanıkları, bedenleri hala ayakta olan öyle çok kale var ki... Boşuna yaratmamış içimizdeki onca duyguyu.

Kale gibi duruşumuz daim olsun :)