ÇİN HALK CUMHURİYETİ

İpek Yolu, Çin Seddi, Konfüçyüs...

TransSibirya yolculuğumuzun ilk ülkesi Çin Halk Cumhuriyeti.
Pasifik Okyanusu'nun batı kıyısında, Asya'nın doğusunda yer alıyor. Dünyanın en çok sınır komşusu (15 ülke) olan Çin'in kuzeyinde; Moğolistan, Rusya Federasyonu, Kuzey Kore; doğusunda Sarı Deniz ve Doğu Çin Denizi, Güney Çin Denizi; güneyde Vietnam, Laos, Birmanya, Hindistan, Butan, Nepal, Pakistan, Afganistan, Tacikistan, Kırgızistan ve Kazakistan'la çevrelenmiş.
Güney Doğu Asya'da bulunan,4 bin yıllık kayıtlı tarihe sahip Çin, yeryüzündeki en eski uygarlıklardan biri.  Dünyada; yüzölçümü (9 milyon598 bin km) itibarıyle üçüncü, nüfus olarak en büyük ülke.  Yerleşim olarak  doğuda daha fazla yoğunluk görülürken yaklaşık 30 milyon çinli mağaralarda yaşıyormuş.1979 yılında başlatılan tek çocuk uygulaması 2016 yılında sonlandırılarak ikinci çocuğa izin verilmiş. Her 30 saniyede bir çocuk engelli olarak doğuyormuş. Dünya üzerinde yaşayan her 5 insandan biri Çinli imiş. Nüfusun 2020'de 1,5 milyara ulaşması bekleniyor.
 M.Ö 1450 yıllarından itibaren ülkeyi  Hya ve Şang sülaleri yönetiyor. Batıdan gelen Türk ve Moğol akınları ve büyük iç savaşlardan sonra 1206-1227 yılları arasında Cengiz Han Çin'i işgal ederek hakimiyeti ele geçiriyor. 1271 yılında Kubilay Han imparatorluğunu ilan ederek Yuan Hanedanını  ve başşehir ''Yenching'' (Pekin)i kuruyor.20. yüzyılın başlarında halk ayaklanması ve ordunun gerçekleştirdiği milliyetçi devrimle hanedanlık sona erdirilip 1912 yılında Çin Cumhuriyeti kuruluyor.
1949 Ekim'inde Mao-Çe Tung başkanlığında Çin Halk Cumhuriyeti kuruluyor. 56 etnik gruptan %92 'si Han'lar kalan %8'i Zhuang, Hui, Man,Miao ve Uygurlar.
Resmi dili Çince (Mandarin) olan ülkede okuryazarlık oranı %91. Ulusal özelliği ''Geleneğe Saygı'' olan toplumda aile kavramı önemli. Eğitimin ilk dokuz yılı zorunlu.Teorik eğitimi uygulamalı eğitimle destekleyen Çin son yıllarda en büyük yatırımı eğitime yapmış.
 Para birimi yuan. Büyük mağazalar euro ve dolar kabul etseler de üstünü yuan olarak veriyorlar en iyisi paranızı baştan bozdurmanız ya da kredi kartı kullanmanız.
Halkın çoğunluğunun dini inancı yok diğerleri de Konfücyanizm, Budizm, Taoizm ve İslamiyete inanıyor.
Birçok felsefi akım ve yaşam öğretisinin kaynağı Çin. Konfüçyüs, Tao, Sun_Tzu, Ying Yang, Thai Chi, Feng Shui...Simge ve rakamların gücüne inanıyorlar. Ölüm kelimesine benzer telaffuzu olduğu için dört rakamını mutsuz kabul ediyorlarmış 8'i ise mutlu.
Her yerde çeşitli şekillerde göreceğiniz  sembollerin ortak özelliği KIRMIZI. Çin kültüründe güneşin rengi yani hayatın, sıcaklığın, doğumun, sonsuzluğun simgesi. Sağlık, mutluluk ve zenginlik getirdiğine inanılıyor.

 Barut, pusula, kağıt, porselen ve ipek burada bulunmuş.
 Barut'u bulurken (kükürt, güherçile ve odun kömürü) HAVAİ FİŞEK'i buluyorlar tesadüfen. İlk zamanlarda kötü ruhları kovma sonrasında kutlama , eğlenme amaçlı patlayan fişekler 1700'lü yıllarda Moğollara karşı silah oluyor. Kara Pudra'nın Avrupa'ya gelişi 13. yüzyıl ithalatçısı da ya Haçlı'lar ya da  Marco Polo.
 14. yüzyılda tuvalet kağıdını bulduklarında kullanım sadece imparatorların hakkıymış.
İlk UÇURTMA da burada ortaya çıkmış M,Ö 4. yüzyılda. Düşmanları korkutmak için kullanıldığı söylense de ilk insansız hava saldırılarını uçurtmalarla bomba bırakarak yapmışlar. 1232 yılında Moğol Karargahı'na broşürler atmışlar. Erişilmesi zor sularda balık avlamak için oltayı uçurtmalarla sallandırmışlar.
M.S 6.yüzyılda ortalama bir insanın ağırlığını kaldıracak büyüklükte uçurtmalar ASKILI PLANÖR'ler yapmışlar.
Sofraların vazgeçilmezi  KETÇAP da kökeni Çin'e dayanan ''Ke-Tsiap'' . İçinde domates olmayan, Çin'e özgü baharatlar bulunan salamura balık sosu imiş. Önce Malezya sonra Singapur pazarlarına yayılan bu sos 18.inci yüzyılda İngiliz denizciler tarafından İngiltere'ye getirilmiş sonra da Amerika'ya.
Çinliler MAKARNA'yı İtalyanlardan 2000 yıl önce bulmuşlar.
M.S 2. yüzyılda ağır eşyalar taşımaya yarayan tek tekerlekli EL ARABASI da Jugo Liang tarafından tasarlanmış. (tutma yerleri olmadan)
SİSMOGRAF da yine M.S 2.yüzyılda Astronom Chan Heng tarafından bulunmuş.
M.Ö 3. yüzyılın başlarında damıtma ve mayalama tekniklerini kullanarak ALKOL'ü bulmuşlar.
Çin'in güneyindeki Yulin'de her yıl yapılan, 10 bin kadar kedi ve köpeğin yendiği festival 2017'de geçici olarak yasaklanmış. Yılda yaklaşık 4 milyon kedi tüketimi olduğu söylenenler arasında.
Sincan bölgesindeki karakollarda polislere yardımcı olarak artık köpek yerine kazlar kullanılmaya başlanmış. Duyuları ve tepkileri daha kuvvetli üstelik daha cesurlarmış.
Dünyanın en büyük ikinci ekonomisi ve en büyük dış ticaret hacmine sahip 4. ülke  Çin. Ülke nüfusunun etkisi, küresel gıda talebi, enerji kullanımı ve çevre gibi alanlar üzerinde kendisini gösteriyor ve  ülke ucuz işgücü pazarı haline geliyor.
Dünyanın sadece oyuncak üretiminin %70' ini karşılayan Çin'de işsizlik oranı %4. Halkın yaklaşık 100 milyonu 1 dolara geçimini sağlamaya çalışıyormuş.
''Gözüm üzerinde'' deyiminin tam anlamını bulduğu ülke. 200 milyon kameranın kesintisiz 24 saat kayıt yapıyormuş. We chat denilen sosyal medya ağının 1milyar kullanıcısı varmış. Facebook, twitter, whatsAap ... gibi  Amerika kaynaklı sosyal ağların kullanımı yasak ya da sınırlı.
Çin'de ulaşım da farklı ve büyük. Hava, Kara, Demir yolları dışında dikkate değer su yolları var.
Dünyanın en büyük havalimanı terminali Pekin'de, 2008 olimpiyatları için yapılmış. Pekin, Şanghay ve Kanton'da bulunan uluslararası havalimanları dışında 240 a yaklaşan ulusal havaalanı var.
550.000 km. uzunluğunda karayolu,500.000km.uzunluğunda ara yollar ve uzak köyler arasında sayısız dağ yolu. Halk demiryolu ve karayolundan çok yöresel küçük yolları kullanıyormuş.
Çin'de büyük merkezler demiryolları ile birleştirilmiş.
Kırsalda motorlu taşıtlar yaygın olmadığı için kayık, bisiklet veya at ve öküzler tarafından çekilen arabalar var. Büyük şehirlerde ise tüm ulaşım araçları araçları kullanılıyor..

Suyolları; ırmaklar ve kanallardan oluşan önemli bir ulaşım sistemi. Pekin'le Hangehow arasında bulunan, uzunluğu 1700 km. olan Büyük Kanal'ın yapımına M.S 600 yılında başlanmış.
165.000 km.den fazla uzunluktaki suyolunun dörtte birinde gemiler çalışmakta imiş. Bütün suyollarının %40ını oluşturan Yangthze nehri ve kollarının kıyılarında 100'den fazla liman varmış.
Şehir içinde Metro, taksi ve otobüsle ulaşım sağlanıyor.

2016 yılında  Pekin Yüksek Teknoloji Fuarı'nda 1200 yolcu taşıyabilen, çevre dostu,düşük maliyetli ve güneş enerjisinden elde edilen elektrikle çalışacak Yükseltilmiş Otobüs halka sunulmuş. Bu devasa otobüsün diğer araçların üzerinde seyahat ederek trafik sorununu çözebileceği umut ediliyormuş.
 Beş bin yıldan fazla geçmişiyle Çin Mutfağı bilinen en eski mutfaklardan.
Yin Yang (karşıtlık) öğretisi prensiplerini uyguluyorlarmış. Yani renk, koku, tat, ve kıvam arasındaki denge ve karşıtlık. Kesme ve pişirme yöntemleri ve malzeme çeşitliliğiyle çok zengin bir mutfakları var.
Kuzey bölgelerinde tatlı ekşi (ikisi beraber) soslarla hazırlanan et yemekleri, çorba ve deniz ürünleri, batıda baharatlı ve acı yemekler, hamur işleri,güneyde tavuk ve kaz, doğuda ise daha sade ve hafif yemekler öne çıkmakta.

Çok sevilerek yenen Noodle (erişte türü Çin makarnası)'ı sakın kesmeyin. Uzun ömrü temsil ettiğine İinanılan noodle'ı keserseniz ömrünüzü  kısaltmış olurmuşsunuz.
Tüm yemekler aynı anda servis edilirken çorbanın en son getirilmesi onu bir içecek olarak kabul ettiklerindenmiş.

İçecek olarak yeşil, siyah ve çiçek çaylarını unutmayalım. Yeni yıl zamanı, ekonomik yaşam seviyesi yükselen halkın ihtiyacı üzerine ithalatı en çok artan içki kırmızı şarap İtalya ve İspanya'dan.
Bizlerin en çok bildiği Pekin Ördeği ve Çin Mantısı kuşkusuz.

KUAİZİ denilen çubuk tüketimi yıllık 45 milyarmış, kaşık sadece çorba için kullanılıyormuş. Yuvarlak tercih edilen yemek masalarının orta kısmında yine yuvarlak, dönen bir platform üzerine iç kısmına ana yemekler çevresine de meze tarzı yemekler servis ediliyor.
Koca bir ülke'yi, bir şehrinde, kısacık bir süre kalıp gezerek anlatmak ancak araştırmayla oluyor. Orada uzun süredir yaşayan okurlar varsa katkılarını mutlulukla beklerim.
PEKİN'de görüşmek dileğiyle:)